“ ผะเริด ข้อง แอ่ว เกี๊ยด สูเขา เปิ้น ม่ะก้วยเต้ศ”
ภาษาเหนือ – งงกันมั้ยครับ ผมก็งงเหมือนภาษาแมวน้ำอะไรก็ไม่รู้ ไม่เห็นรู้เรื่องเลยเป็นเรื่อง จนอยากจะหาคน สอนอู้คำเมือง (กำเมือง)ให้รู้แล้วรู้รอดกันไป ปกติที่เวลาเราได้ยินภาษาอะไรที่ไม่คุ้นหู เป็นต้องมีเกาหัวแกรกๆ งงอยู่เสมอว่า เขาพูดอะไร? ไม่เห็นเข้าใจเลย วันนี้ขอพาเพื่อนทุกคนมารูัจักภาษาเหนือ เวลาพูดตอนมาเที่ยวเชียงใหม่ เผื่อมีโอกาสได้พูดคุยกับคนเหนือ ซึ่งผมได้คัดเลือกเอาเฉพาะคำสำคัญๆ แบบเน้นๆ มาฝากกันแบ่งเป็นหมวดหมู่ได้ดังนี้ครับ มาหัดพูด ภาษาเหนือเป็นประโยค ไปด้วยกัน
1. จำนวนนับแบบฉบับกำเมือง
1 = นึ่ง
2 = สอง
3 = สาม
4 = สี่
5 = ห้า
6 = ฮก
7 = เจ๋ด
8 = แปด
9 = เก้า
10 = ซิบ
11 = ซิบเอ๋ด
20 = ซาว
21 = ซาวเอ๋ด
120 = ร้อยซาว
1,000 = ปัน
1,100 = ปันเอ็ด
- นักท่องเที่ยว = ไปนิมมานราคาเท่าไหร่ครับ?
- คนขับรถแดง = ซาวห้าบาท แปลว่า 25 บาท
2. คำนาม สรรพนาม
ฉัน = เปิ้น (สุภาพ) , ฮา (ไม่ค่อยสุภาพส่วนใหญ่ใชักับเพื่อนผู้ชาย)
เธอ = ตั๋ว (สุภาพ) , คิง (ไม่ค่อยสุภาพส่วนใหญ่ใชักับเพื่อนผู้ชาย)
ผู้ชาย = ป้อจาย
ผู้หญิง = แม่ญิง
พวกเธอ = สูเขา (สุภาพ), คิงเขา (ไม่ค่อยสุภาพส่วนใหญ่ใชักับเพื่อนผู้ชาย)
พวกเรา = หมู่เฮา, เฮาเขา
พ่อ = ป้อ
พี่ชาย = อ้าย
พี่สาว = ปี้
ปู่ย่า ตายาย ลุงป้า น้าอา = อุ้ย (เช่น แม่อุ้ย ป้ออุ้ย)
- คนขับรถแดง = ปี้มากั๋นกี่คนครับ? จะไปตี๊ไหน แปลว่า พี่มากันกี่คนครับ จะไปที่ไหน
- คุณป้า = หมู่เฮามากั๋น 4 คนเจ้า? แปลว่า พวกเรามากัน 4 คนค่ะ
3. คำกริยา
โกรธ = โขด
กลับ = ปิ๊ก (เช่น “เฮาปิ๊กบ้านละหนา”)
กางร่ม = กางจ้อง
โกหก = วอก
กิน = กิ๋น
ก่าย = พาด พิง
ขโมย = ขี้ลัก
ขี่หลังคน(เกาะ) = เก๊าะ
ขี้เหนียว = ขี้จิ๊
คิด = กึ๊ด
เครียด = เกี้ยด
จริง = แต๊(เช่น “แต๊ก๊ะ” = “จริงหรอ”)
เจ็บ = เจ๊บ
ใช้ = ใจ๊
ดู = ผ่อ
เด็ก = ละอ่อน
ตกคันได = ตกบันได
เที่ยว = แอ่ว
ทำ = ยะ(เช่น “ยะหยัง” = “ทำอะไร”)
นั่งพับเพียบ = นั่งป้อหละแหม้
นั่งขัดสมาธิ = นั่งขดขวาย
นั่งยอง ๆ = นั่งข่องเหยาะ,หย่องเหยาะ
นั่งไขว่ห้างเอาเท้าข้างหนึ่งพาดบนเข่า = นั่งปกขาก่ายง้อน
นั่งวางเฉย นั่งหัวโด่ = นั่งคกงก(ก๊กงก)
นั่งลงไปเต็มที่ตามสบาย(โดยไม่กลัวเปื้อน) = นั่งเป้อหละเหม้อ, นั่งเหม้อ
พูด = อู้
รัก = ฮัก
รู้ = ฮู้
ลื่นล้ม = ผะเริด
วิ่ง = ล่น
สวมรองเท้า = ซุบแข็บ
สะดุด = ข้อง
สวยจังเลยนะ = งามหลายน้อ
สบายอกสบายใจ = ซว่างอกซว่างใจ๋
เหรอ = ก๊ะ
ห่วง = ห่วง (คำเมืองแท้ๆคือ อ่วง ว้อง หรือ ข๋าง)
เหนื่อย = อิด
ให้ = หื้อ
อยาก = ไข้
อยากอ้วก อยากอาเจียน = ใข้ฮาก
อร่อย = ลำ
อร่อยมาก = จ๊าดลำ
อย่าพูดมาก = จ๊ะไปปากนัก
อย่าพูดเสียงดัง = จ๊ะไปอู้ดัง
ไปด้วยกัน = ไปส่ง
4. สถานที่
เรือน = เฮือน
โรงเรียน = โฮงเฮียน
โรงบาล = โฮงบาล
ร้านค้า = ร้านก้า
กระท่อม = ห้าง
5. คำวิเศษณ์ และอื่นๆ
ก็ = ก่อ
โง่ = ง่าว
เช่น = เจ้น
ถึง = เติง
ใช่ = แม่น / ใจ๊
ไม่ = หมะ / บ่ะ (เช่น หมะใจ๊, บ่ะแม่น= ไม่ใช้)
นะ = เน้อ (เช่น เน้อครับ = นะครับ)
เป็น = เป๋น
ร่มเงา = ฮ่ม
ร่มกันแดด-กันฝน = จ้อง
ใหญ่ = หลวง (เช่น “หูหลวง” = “หูใหญ่”)
เหนียว = ตั๋ง
6. พืช ผัก ผลไม้ ภาษาเมือง
มะละกอ = ม่ะก้วยเต้ศ
กล้วยน้ำว้า = ก้วยอ่อง
มะตูม = ม่ะปีน
ส้มเขียวหวาน = ส้มเกลี้ยง
แตงล้าน = ม่ะแต๋งซั้ง ( ร้านที่ทำให้เครือแตงพันขึ้นไป ทางเหนือเรียกว่า ซั้ง )
น้อยหน่า = ม่ะหน้อแหน้
บวบงู = ม่ะนอย
มะเขือเปราะ = ม่ะเขือผ่อย
มะเขือยาว = ม่ะเขือขะม้า – – ออกเสียง ม่ะเขือขะม่า
มะระขี้นก = ม่ะห่อย
แตงกวา = หมะแต๋ง
กล้วย = เชียงใหม่ เรียก ก้วยใต้ ลำปาง เรียก ก้วยลิอ่อง หรือ ก้วย โก๊ย
กล้วยน้ำว้า = ก้วยใต้
พุทรา = หมะตัน
ละมุด = หมะมุด
กระท้อน = หมะตื๋น หมะต้อง
มะปราง = หมะผาง
ฝรั่ง = บ่ะก้วย ,ก้วยก๋า ,ก้วยเปา
ขนุน = หมะหนุน,บ่ะหนุน
มะพร้าว = หมะป๊าว
ส้มโอ = หมะโอ
ฟักทอง = หมะฟักแก้ว
ฟักเขียว = หมะฟักหม่น
มะแว้ง = หมะแขว้งขม
มะเขือพวง = หมะแขว้ง
ลูกยอ = หมะต๋าเสือ
มะเขือเทศ = บ่ะเขือส้ม
กระท้อน = บะตึ๋น
ตะไคร้ = ชักไคร
คึ่นช่าย = ผักกะพึน,กำพึน (กะปึน)
ผักตำลึง = ผักแคบ
ชะพลู = ผักแค ใบปูนา ปูลิง
7. สัตว์ในกำเมือง
จิ้งหรีด = จิ้กุ่ง,จิ้หีด
ค้างคก = ค้างคา
ลูกอ๊อด = อีฮวก
ปลาไหล = ปลาเอี่ยน ปลาเหยี่ยน
จิ้งเหลน = จั๊ก-กะ-เหล้อ
กิ้งก่า = จั๊ก-ก่า
ปู = ปู๋
ปลา = ป๋า
ช้าง = จ๊าง
8. เครื่องใช้
กรรไกร = มีดยับ
กระดุม = บะต่อม
เข็มขัด = สายแอว
ช้อน = จ๊อน
ตะหลิว = ป้าก
ถุงเท้า = ถุงตีน
ผ้าเช็ดตัว = ผ้าตุ้ม
ผ้าห่ม = ผ้าต๊วบ
ยาสูบ = ขี้โย
รองเท้า = เกือก /เกิบ
รองเท้าฟองน้ำ = เกิบแตะ
9. สี
ดำคึลึ = คนอ้วนล่ำผิวดำ
ดำผืด = ฝูงนกฝูงกาขนดำอยู่เป็นฝูง
ดำคุมมุม = ดำสลัวอยู่ในความมืด
ดำขิกติ้ก = ดำซุปเปอร์
ดำคิมมิม = คนผอมกระหร่อง ผิวดำ
ดำเหมือนเเหล็กหมก = ดำเหมือนเหล็กไหม้ไฟ
ดำเหมือนหมิ่นหม้อ = ดำเหมือนเขม่าติดหม้อดินที่ไหม้ไฟ
ดำผึด = ดำทั่วทั้งแถบ
ดำผึดำผึด = ดำมากๆทั่วๆไป
แดงฮ่าม = แดงอร่าม
แดงเผ้อเหล้อ = แดงเป็นจุดใหญ่จุดเดียว
แดงปะหลึ้ง = แดงจัดมาก
แดงปะหลิ้ง = แดงอมชมพู แดงเป็นจุดเล็กๆ
เหลืองฮ่าม = เหลืองอร่าม
เหลืองเอิ่มเสิ่ม = เหลืองอมส้ม
เขียวอุ้มฮุ่ม = เขียวแก่
เขียวปึ้ด = เขียวจัดมาก
มอยอ้อดฮ้อด = สีน้ำตาลหม่น
ขาวจั๊วะ = ขาวนวล
ขาวโจ๊ะโฟ้ะ = ขาวมากๆ
ขาวเผื้อะขาวเผือก = มองไปทางไหนก็ขาวไปหมด
เปิดเจ้อะเห้อะ = สีขาวซีด
หม่นซ้อกป้อก = หม่นมัวหรือเทาอ่อน
หม่นโซ้กโป้ก = หม่นสกปรกหรือสีเทาแก่
หมองซ้อกต๊อก = ดูเก่า หรือซีด จืดไป
เส้าแก๊ก = สีหม่นหมองมาก
เส้าตึ้มตื้อ = ใบหน้าหมองคล้ำ สีมืดไม่สดใส
ลายขุ่ยหยุ่ย = ลายพร้อย หรือลายเป็นดอกดวง
ใสอ้อดหล้อด = สดใสแบบอาบน้ำเสร็จใหม่ๆ
ใส่ยงยง = สว่างจ้า
10. กลิ่น รส
เหม็นโอ๊ง, เหม็นโอ่ = เหม็นเน่า
จ๋างแจ้ดแผ้ด = จืดชืด
ขมแก๊ก = ขมมาก
ส้มโจ๊ะโล๊ะ = รสเปรี้ยวมาก
ฝาดหยั่งก้นตุ๊ = รสฝาดมาก
11. คำด่า
จัง = เกลียด
ไอ้ = บ่า
อี = อี่
ง่าว = โง่
ง่าวใบ้ง่าวง่าว โคตรโง่
สลิด = ระริกระรี้
สลิดอย่างวอก = ดัดจริต
แฮ่น = ร่าน
ขี้จุ๊ / ขี้วอก = โกหก
จ๊าดหมา = ชาติหมา
สึ่งตึง = ปัญญาอ่อน
จะไปปาก = หุบปาก
หยั่งวอก = ปลิ้นปล้อน, กลับกลอก
12. จะไปไปไป ?
ไป = ไป
มา = มา
อย่ามา = ไปมา
อย่าไป = ไปไป
ไม่ควรมา = จะไปมา
ไม่ควรไป = จะไปไป
อย่าไปเด็ดขาด = จะไปไปไป
ไม่ใช่ทางเลือกที่ดีที่จะไป = จะไปดีไป
หวังว่าคงจะสนุกกับการ หัดพูด ภาษาเหนือ กันน้า เวลามาเที่ยวเชียงใหม่เด้อพ่อแม่พี่น้อง ส่วนใครอยากเรียนรู้มากกว่านี้ชนิดพูดแบบคล่องปร๋อไฟแลบ ผมมีข้อแนะนำง่ายๆ ไม่ต้องไปเรียนที่สถาบันไหน
“หาแฟนเป็นคนเชียงใหม่ครับ”
รวมมุกคำเมืองฮาๆ แบบจัดหนัก 90 มุก ที่นี่เลย เปิดวาร์ป มุกคำเมือง มากกว่า 90 มุก ฮาจัดหนัก จากแฟนเพจรีวิวเชียงใหม่
สอนอู้กำเมือง จากมุกกำเมืองฮาๆ
